Nghiên cứu mới về AI tạo sinh trong giáo dục cho thấy một phương án mới để phát minh lại sách giáo khoa, dẫn đến cải thiện kết quả học tập trong một khảo sát gần đây.
Sáng kiến nghiên cứu này được hiện thực hóa trong trải nghiệm tương tác “Learn Your Way”, hiện có sẵn trên Google Labs. Bài viết này trình bày nghiên cứu và nền tảng sư phạm của Learn Your Way, cùng với báo cáo sơ bộ về tác động của nó.
Ngắn gọn
- Sách giáo khoa rất quan trọng trong giáo dục, nhưng chúng có một hạn chế cơ bản: chúng được làm theo kích cỡ “một loại cho tất cả”. Việc xây dựng thủ công sách giáo khoa đòi hỏi nhiều nỗ lực con người, và do đó thiếu các góc nhìn thay thế, định dạng đa dạng, cũng như biến thể cá nhân hóa có thể làm học tập trở nên hiệu quả và hấp dẫn hơn.
- Ở Google, chúng tôi đang tìm cách sử dụng AI tạo sinh để tự động tạo ra các biểu diễn thay thế hoặc ví dụ cá nhân hóa, trong khi vẫn giữ tính toàn vẹn của tài liệu gốc. Nếu học sinh có quyền hình thành hành trình học tập của mình, khám phá tài liệu theo các định dạng phù hợp với nhu cầu thay đổi của họ? Nếu chúng ta có thể tưởng tượng sách giáo khoa trở nên độc đáo như mỗi người học?
- Advances gần đây trong AI tạo sinh đang đưa tầm nhìn này đến gần thực tế hơn. Hôm nay, chúng tôi rất hào hứng giới thiệu Learn Your Way, một thử nghiệm nghiên cứu khám phá cách mà GenAI có thể biến đổi tài liệu giáo dục để tạo ra trải nghiệm học tập hiệu quả hơn, hấp dẫn hơn, hướng người học hơn với từng cá nhân.
- Một trong những chỉ số đầu tiên của tác động: trong khảo sát hiệu quả, học sinh sử dụng Learn Your Way đạt điểm cao hơn 11 điểm phần trăm trong các bài kiểm tra nhớ lâu (retention test) so với học sinh chỉ sử dụng trình đọc PDF kỹ thuật số chuẩn.
Đặt nền tảng sư phạm & công nghệ
Phương pháp của họ dựa trên hai trụ cột đều quan trọng, hợp tác với nhau để tăng cường trải nghiệm học:
- Tạo các biểu diễn nội dung đa phương thức („multimodal representations“), tức là nội dung không chỉ chữ viết mà còn có hình ảnh, âm thanh, bản đồ tư duy, slide, kể chuyện, âm thanh bài giảng…
- Cá nhân hóa (“personalization”) — điều chỉnh nội dung để phù hợp với đặc điểm người học, mức học lớp (grade) và sở thích của họ (ví dụ: thể thao, âm nhạc, ẩm thực…), thay thế các ví dụ chung chung bằng những ví dụ gần gũi hơn với người học.
Quá trình cá nhân hóa hoạt động như sau:
- Khi bắt đầu, người học được chọn lớp học và sở thích.
- Nội dung gốc được chỉnh lại để phù hợp với lớp học đã chọn, nhưng giữ nguyên nội dung chủ đề (scope) của nó.
- Các ví dụ chung được thay thế bằng ví dụ phù hợp với sở thích cá nhân của người học.
- Từ bản văn cá nhân hóa này, các định dạng khác như bản đồ tư duy, slide kể chuyện, hình ảnh minh hoạ, âm thanh… được tạo ra.
Trải nghiệm “Learn Your Way”
Các định dạng nội dung mà người học có thể sử dụng:
- Văn bản nhập vai (immersive text): nội dung được chia nhỏ, có hình ảnh được sinh ra tự động và các câu hỏi nhúng vào, để từ việc đọc thụ động trở thành trải nghiệm hoạt động hơn.
- Câu hỏi kiểm tra từng phần (section-level quizzes): giúp người học tự đánh giá, phát hiện chỗ chưa hiểu.
- Slide & thuyết trình có giọng nói: bao gồm các hoạt động như điền vào chỗ trống, có bản thuyết minh như một bài giảng được ghi âm.
- Bài giảng âm thanh: mô phỏng các cuộc hội thoại giữa giáo viên AI và học sinh, có minh hoạ trực quan, bao gồm cả việc học sinh có thể mắc sai lầm và được giáo viên sửa lại.
- Bản đồ tư duy (mind map): tổ chức kiến thức theo cấp độ, cho phép học sinh zoom ra nhìn tổng quan hoặc zoom vào chi tiết.
Tất cả những định dạng này được điều chỉnh theo lớp học và sở thích cá nhân được chọn. Các bài kiểm tra nhúng (interactive quizzes) cung cấp phản hồi tức thời, giúp người học quay lại các phần nội dung mà họ chưa hiểu rõ.
Đánh giá sư phạm & khảo sát hiệu quả
- Họ sử dụng 10 tài liệu gốc khác nhau từ OpenStax (một nhà cung cấp sách giáo khoa miễn phí) về nhiều môn từ lịch sử đến vật lý.
- Ba chuyên gia sư phạm đã đánh giá các tài liệu đã được biến đổi về các tiêu chí như độ chính xác, độ bao phủ, và nguyên tắc khoa học học tập (learning science principles). Kết quả đạt được trung bình 0.85 trở lên theo thang điểm của họ cho tất cả các tiêu chí sư phạm.
Trong khảo sát hiệu quả thực nghiệm (randomized controlled study) với 60 học sinh (từ khu vực Chicago, độ tuổi 15-18, trình độ đọc tương đương), học sinh được chia ngẫu nhiên:
- Nhóm sử dụng Learn Your Way vs nhóm sử dụng trình đọc PDF kỹ thuật số truyền thống.
- Kết quả kiểm tra ngay sau buổi học: nhóm Learn Your Way cao hơn trung bình 9%.
- Kết quả giữ lâu (3-5 ngày sau): nhóm Learn Your Way cao hơn 11% (78% vs 67%)
- Phản hồi người dùng: 100% học sinh trong nhóm Learn Your Way cảm thấy thoải mái hơn khi làm bài đánh giá, vs chỉ 70% trong nhóm dùng PDF. 93% nói họ muốn dùng Learn Your Way cho việc học sau này (so với 67% ở nhóm đối chứng).
Hướng đi phía trước
- Những phát hiện cho thấy AI tạo sinh có thể được dùng để xây dựng trải nghiệm học tập không chỉ hiệu quả hơn mà còn trao quyền cho người học nhiều hơn. Khi sách giáo khoa tĩnh tiến hóa thành vật phẩm tương tác và cho phép học sinh quyết định cách họ học, thì khả năng ghi nhớ cải thiện.
- Công việc này mới chỉ là bước khởi đầu. Google nhìn thấy nhiều cách hơn để điều chỉnh nội dung, tiến tới các hệ thống liên tục thích nghi với nhu cầu riêng của mỗi người học.
- Trong tương lai, mục tiêu là mọi học sinh đều có thể tiếp cận trải nghiệm học tập chất lượng cao, hấp dẫn, được xây dựng riêng cho họ.
16 tháng 9, 2025 — Gal Elidan (Nhà nghiên cứu), Yael Haramaty (Quản lý sản phẩm cấp cao), Google Research
(BYC)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét