Liệu pháp miễn dịch (immunotherapy) là một trong những phát triển quan trọng nhất trong điều trị ung thư trong những năm gần đây, bao gồm cả ung thư phổi. Nó hoạt động bằng cách tận dụng hệ thống miễn dịch của cơ thể để nhận diện và tiêu diệt các tế bào ung thư.
### Nguyên lý hoạt động:
Hệ thống miễn dịch có khả năng phát hiện và tiêu diệt các mối đe dọa như vi khuẩn, virus, và tế bào ung thư. Tuy nhiên, tế bào ung thư thường tìm cách "lẩn trốn" khỏi hệ thống miễn dịch hoặc tạo ra một môi trường mà trong đó hệ miễn dịch khó có thể hoạt động hiệu quả. Liệu pháp miễn dịch nhằm "dạy" hệ thống miễn dịch cách nhận biết và tiêu diệt tế bào ung thư một cách hiệu quả hơn.
### Các loại liệu pháp miễn dịch phổ biến:
1. **Chất ức chế điểm kiểm soát miễn dịch (Immune checkpoint inhibitors):** Các chất này giúp tăng cường khả năng phản ứng của hệ thống miễn dịch đối với ung thư bằng cách gỡ bỏ "phanh miễn dịch". Ví dụ: Pembrolizumab, nivolumab, và atezolizumab là các chất ức chế PD-1/PD-L1, giúp hệ thống miễn dịch nhận diện và tiêu diệt tế bào ung thư tốt hơn.
2. **Liệu pháp tế bào miễn dịch (Cellular immunotherapies):** Bao gồm việc sử dụng tế bào miễn dịch đã được điều chỉnh hoặc tăng cường trong phòng thí nghiệm trước khi được trả lại vào cơ thể để tấn công tế bào ung thư. CAR-T cell therapy là một ví dụ điển hình, mặc dù chủ yếu được sử dụng cho ung thư máu
3. **Vaccine ung thư:** Nhằm kích thích hệ thống miễn dịch nhận diện và tấn công tế bào ung thư bằng cách giới thiệu một số kháng nguyên của tế bào ung thư vào cơ thể. Các nghiên cứu về vaccine ung thư vẫn đang trong quá trình phát triển.
### Đối tượng phù hợp:
Không phải tất cả bệnh nhân ung thư đều phù hợp với liệu pháp miễn dịch. Việc lựa chọn điều trị này phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm loại ung thư, giai đoạn của bệnh, sự hiện diện của các đặc điểm sinh học nhất định trong tế bào ung thư, và lịch sử điều trị trước đó của bệnh nhân. Ví dụ, trong ung thư phổi không phải tế bào nhỏ (NSCLC), việc sử dụng các chất ức chế điểm kiểm soát miễn dịch thường được xem xét khi tế bào ung thư thể hiện protein PD-L1 ở mức độ cao.
### Lưu ý khi sử dụng:
Mặc dù có thể rất hiệu quả, liệu pháp miễn dịch cũng có thể gây ra các phản ứng phụ do hệ thống miễn dịch tấn công các tế bào khỏe mạnh. Các phản ứng phụ này có thể bao gồm mệt mỏi, phát ban, và các vấn đề nghiêm trọng hơn liên quan đến tim, phổi, gan, và hệ thống nội tiết.
Liệu pháp miễn dịch đang mở ra những hướng điều trị mới và hy vọng cho nhiều bệnh nhân ung thư. Tuy nhiên, quyết định sử dụng liệu pháp này nên dựa trên sự thảo luận kỹ lưỡng với đội ngũ y tế, bao gồm việc cân nhắc lợi ích và rủi ro tiềm ẩn.
Liệu pháp miễn dịch, khi được chọn làm phương pháp điều trị cho ung thư phổi, thường tuân theo một lộ trình cụ thể được điều chỉnh dựa trên đáp ứng của bệnh nhân đối với điều trị, loại ung thư, và sức khỏe tổng thể của bệnh nhân. Dưới đây là một cái nhìn tổng quan về quy trình điển hình:
### 1. Đánh giá Độ Phù Hợp:
- **Xác định mục tiêu:** Các bác sĩ sẽ tiến hành các xét nghiệm để xác định xem tế bào ung thư có chứa các đặc điểm sinh học cụ thể (như protein PD-L1) mà liệu pháp miễn dịch có thể nhắm mục tiêu không.
- **Sức khỏe tổng thể:** Đánh giá sức khỏe tổng thể của bệnh nhân để đảm bảo họ có thể chịu được các phản ứng phụ có thể xảy ra.
### 2. Quyết định Điều Trị:
- **Lựa chọn phương pháp:** Dựa trên kết quả của các xét nghiệm, bác sĩ sẽ quyết định liệu pháp miễn dịch cụ thể nào (ví dụ: chất ức chế điểm kiểm soát miễn dịch, liệu pháp tế bào CAR-T) là phù hợp nhất cho bệnh nhân.
- **Kế hoạch điều trị:** Thiết lập một kế hoạch điều trị, bao gồm thời gian bắt đầu, dự kiến lịch trình liều lượng, và cách thức quản lý các phản ứng phụ.
### 3. Tiến Hành Điều Trị:
- **Bắt đầu liệu pháp:** Liệu pháp thường được quản lý qua đường tĩnh mạch (IV) tại bệnh viện hoặc trung tâm điều trị chuyên biệt.
- **Theo dõi đáp ứng:** Bệnh nhân sẽ được theo dõi chặt chẽ để đánh giá đáp ứng của họ đối với điều trị và điều chỉnh phương pháp nếu cần thiết.
### 4. Đánh Giá và Điều Chỉnh Điều Trị:
- **Đánh giá hiệu quả:** Qua thời gian, bệnh nhân sẽ được kiểm tra định kỳ qua hình ảnh và các xét nghiệm khác để xem ung thư phản ứng với điều trị như thế nào.
- **Điều chỉnh khi cần:** Dựa trên đáp ứng, bác sĩ có thể quyết định tiếp tục, điều chỉnh, hoặc thậm chí chuyển sang phương pháp điều trị khác.
### 5. Quản Lý Phản Ứng Phụ:
- **Giám sát sức khỏe:** Bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng phản ứng phụ nào cũng cần được báo cáo ngay lập tức để có thể điều trị kịp thời.
- **Hỗ trợ bệnh nhân:** Bệnh nhân có thể cần hỗ trợ về dinh dưỡng, tâm lý, và quản lý đau trong quá trình điều trị.
Liệu pháp miễn dịch có thể mở ra một hướng điều trị hứa hẹn cho nhiều bệnh nhân ung thư phổi. Tuy nhiên, quá trình này đòi hỏi sự kiên nhẫn và cam kết từ cả bệnh nhân và đội ngũ y tế. Điều quan trọng là phải duy trì giao tiếp chặt chẽ với bác sĩ của bạn để tối đa hóa lợi ích và giảm thiểu rủi ro trong suốt quá trình điều trị.
Việt Nam đã bắt đầu áp dụng liệu pháp miễn dịch trong điều trị ung thư từ năm 2017 và đã đem lại hy vọng mới cho các bệnh nhân, đặc biệt là những người ở giai đoạn cuối của bệnh. Tại Bệnh viện K trung ương, mỗi năm có khoảng 50 bệnh nhân được điều trị bằng liệu pháp miễn dịch, chiếm khoảng 5% tổng số bệnh nhân điều trị ung thư tại bệnh viện. Các ca điều trị đã cho thấy những tín hiệu tích cực, với bệnh nhân đáp ứng tốt với liệu pháp và cuộc sống trở nên vui vẻ, thoải mái hơn .
Tại Bệnh viện Ung bướu Cần Thơ, mỗi năm chỉ có khoảng 10 bệnh nhân được điều trị theo liệu trình miễn dịch do giá thành cao và chưa được thanh toán bảo hiểm, gây khó khăn trong việc tiếp cận kỹ thuật. Chi phí cho một liệu trình điều trị miễn dịch ở mức thấp nhất cũng khoảng 20 triệu đồng, và một bệnh nhân cần điều trị khoảng 30 - 35 liệu trình để có hiệu quả .
Về mặt chi phí, liệu pháp miễn dịch đòi hỏi một khoản đầu tư lớn với giá mỗi lọ thuốc hơn 62 triệu đồng, và mỗi lần điều trị cần sử dụng 2 lọ. Điều này khiến tổng chi phí cho mỗi lần điều trị lên tới hơn 100 triệu đồng, chưa kể các chi phí khác như xét nghiệm, dịch vụ. Bộ Y tế Việt Nam đã cấp visa lưu hành cho các loại thuốc miễn dịch từ cuối năm 2017, nhưng chi phí cao và việc chưa được bảo hiểm y tế chi trả khiến nhiều bệnh nhân gặp khó khăn trong việc tiếp cận liệu pháp này [oai_citation:1,Liệu pháp miễn dịch - Nguồn hy vọng mới cho bệnh nhân ung thư - Tuổi Trẻ Online](https://tuoitre.vn/lieu-phap-mien-dich-nguon-hy-vong-moi-cho-benh-nhan-ung-thu-20221230093129149.htm).
Tuy nhiên, thành công của các nhà khoa học trong việc phát triển liệu pháp miễn dịch mở ra hy vọng mới cho việc điều trị ung thư, làm chậm sự tiến triển của bệnh và có thể kéo dài thêm thời gian sống cho bệnh nhân. Việc cập nhật và áp dụng các tiến bộ trong chẩn đoán và điều trị ung thư là một bước quan trọng, nhưng làm thế nào để bệnh nhân có thể tiếp cận liệu pháp điều trị mới một cách bền vững vẫn là một thách thức, đặc biệt khi chi phí y tế vẫn còn cao tại Việt Nam .
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét